مقایسه تعدادی از مهم ترین ارقام برنج نسبت به تحمل کمبود عنصر روی در شرایط مزرعه ای و آبکشت

کمبود روی یکی از مهم ترین نارسائی های تغذیه ای پس از عناصر پر مصرف در گیاه برنج است. تفاوت های ژنوتیپی قابل توجهی بین ارقام مختلف برنج از نظر تحمل کمبود روی وجود دارد. شناخت این تفاوت ها و معرفی ارقام متحمل به کمبود می تواند مصرف کودها را کاهش دهد. در پژوهش حاضر، تحمل تعدادی از مهم ترین ارقام رایج برنج شمال کشور نسبت به کمبود روی در طی یک آزمایش مزرعه ای (11 رقم) و آبکشت (16 رقم) مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش ها در طرح بلوک های کامل تصادفی انجام شد و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از طرح دو عاملی شامل سطح روی و رقم انجام شد. چهار سطح کود روی در آزمایش مزرعه ای (شاهد، 25، 50 و 100 کیلوگرم در هکتار کود روی) و سه سطح در آزمایش آبکشت با استفاده از تکنیک کلاتور- بافر (شامل 130 پیکومول فعالیت روی آزاد به عنوان شاهد، 23 و 5 پیکومول به عنوان تیمار کمبود) اعمال گردید. علاوه بر سنجش اجزای عملکرد در شرایط مزرعه ای و شاخص های رشد در شرایط آبکشت، غلظت و مقدار عنصر روی در بخش های مختلف گیاهان سنجش شد. در آزمایش مزرعه ای، با توجه به همه اجزای عملکرد، ارقام اوندا و کادوس به عنوان ناکاراترین نسبت به روی (حساس ترین در برابر کمبود) و ارقام دشت و خزر به عنوان کارآترین نسبت به روی (متحمل ترین در برابر کمبود) ارزیابی شد. در آبکشت، سه رقم فجر، طارم هاشمی و اوندا به عنوان حساس ترین و ارقام شفق، آمل و میانه به عنوان متحمل ترین ارقام معرفی شدند. بیشترین غلظت روی در دانه در ارقام فجر و ندا و بیشترین پاسخ به کود روی از نظر انباشتگی این عنصر در دانه ها در دو رقم نعمت و طارم دیلمانی مشاهده شد در حالی که در کادوس، این عنصر عمدتاً در کاه انباشته شد. این بررسی علاوه بر معرفی نمودن ارقامی که بدون نیاز به کود روی عملکرد مناسبی را نشان می دهند، مناسب ترین ارقام را از نظر انباشتن این عنصر در دانه ها که ارزش غذایی برنج را افزایش می دهد، مشخص کرده است.